ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಯೋಚನೆ ಬಂದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಮರಳಿನ ದಿಬ್ಬಗಳು, ಶುಷ್ಕ ಸ್ಥಳಗಳು, ಮುಳ್ಳುಕಂಟಿಗಳ ಕಾಡುಗಳೇ ನಮಗೆ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಎಂತಹದೊಂದು ರಮ್ಯ ಸ್ಥಳವಿದೆಯೆಂದರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟ ಗುಡ್ಡಗಳು, ಝರಿಗಳು, ಕೋಟೆಕೊತ್ತಲುಗಳೂ ಕೂಡ ಇವೆ, ಅದೇ ಕುಂಭಲಗಢ! ಇಲ್ಲಿಗೆ ವರ್ಷವಿಡೀ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬರುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಹಸಿರು ಸಿರಿ ಕಾಣಲು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಾರೆ.
ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ನೇರ ವಾಯುಮಾರ್ಗ ಅಥವಾ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಉದಯಪುರ ತಲುಪಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಸ್‌ ಅಥವಾ ಖಾಸಗಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು.
ನೋಡಲೇಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳಗಳು
ಕುಂಭಲಗಢದಲ್ಲಿ ಕುಂಭಲಗಢ ಕೋಟೆ, ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಪಕ್ಷಿಧಾಮ, ಅರಾವಳಿಯ ಎತ್ತರೆತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳು, ಹಲ್ದೀಘಾಟಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ನೋಡಬಹುದಾದ ಸ್ಥಳಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕುಂಭಲಗಢದ ಕೋಟೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಶೇಷತೆ ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಕೋಟೆ ಚೀನಾದ ಮಹಾಗೋಡೆಯ ಬಳಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಉದ್ದನೆಯ ಗೋಡೆ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಹವಾಮಾನ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಅನುಕೂಲಕರ ಅನಿಸುವುದರಿಂದ ವರ್ಷವಿಡೀ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ.
ಮೇವಾಡದ ರಾಜ ರಣಕುಂಭಾ ತನ್ನ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದ. ಇದು ಮೇವಾಡ ರಾಜರ ಸಂಕಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುವ ಕೋಟೆ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ `ಅಜೇಯಗಢ' ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕೋಟೆಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ 15 ವರ್ಷ ತಗುಲಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ, ಜಲಾಶಯ, ಹೊರಗೆ ಹೋಗಲು ಗುಪ್ತ ಮಾರ್ಗ, ಮಹಲುಗಳು, ಸ್ತಂಭಗಳು ಮುಂತಾದವು ಇವೆ. ಈ ಕೋಟೆಯ ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆ 36 ಕಿ.ಮೀ.ನಷ್ಟು ಉದ್ದವಿದೆ. ಇದನ್ನು `ಗ್ರೇಟ್‌ ವಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೋಟೆ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ 15 ರೂ., ವಿದೇಶೀಯರಿಗೆ 100 ರೂ. ಶುಲ್ಕವಿದೆ. 2013ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೊ `ವಿಶ್ವ ಪಾರಂಪರಿಕ ಸ್ಥಳ'ವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಸಂಜೆ 7-8ರವರೆಗೆ ಧ್ವನಿ ಹಾಗೂ ಬೆಳಕಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಕೋಟೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು.
ಕುಂಭಲಗಢ ಕೋಟೆಯಿಂದ 15 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಹಲ್ದೀಘಾಟಿ ಹಾಗೂ 68 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ರನಕ್‌ಪುರ ಜೈನ ಮಂದಿರ ಅಮೃತಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ. ಇವೆರಡೂ ರಮಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಬಿಡುವಂತಿಲ್ಲ.
ವೈಲ್ಡ್ ಲೈಫ್ ಸಫಾರಿ
ಜಂಗಲ್ ಸಫಾರಿಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ 15-20 ಜೀಪ್‌ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದ್ದು, 2-3 ಗಂಟೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಕಾಡಿನ ಸುತ್ತಾಟದ ಆನಂದ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಚಿರತೆ, ಜಿಂಕೆ, ಕಾಡುಬೆಕ್ಕು, ಕರಡಿ, ಮುಳ್ಳುಹಂದಿ, ಲಂಗೂರ್‌ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಬಗೆಬಗೆಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿವೆ. ಮೊದಲು ರಾಜಮಹಾರಾಜರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬೇಟೆಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಈಗ ಬೇಟೆಗೆ ನಿಷೇಧ ಹೇಳಿ ಇದನ್ನು ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಕುಂಭಲಗ್‌ ಕೋಟೆಗುಂಟ ವ್ಯಾಪಿಸಿಕೊಂಡ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರದ ಮರಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಕಾಡುಮರಗಳಿದ್ದು, ವನಸಿರಿ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ.
