ವಿಹಂಗಮ

ಮದುವೆ ಸುಲಭ ಆದರೆ ವಿಚ್ಛೇದನ ಕಷ್ಟಕರ ಏಕೆ?

ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾನೂನಿನನ್ವಯ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸುಲಭ. ಆದರೆ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯುವುದು ಕಠಿಣ. ದೇಶದ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಪ್ರಕರಣಗಳು ತುಂಬಿಹೋಗಿವೆ. ಆಶ್ಚರ್ಯದ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಒಬ್ಬರು ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕಾಗಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ.

5-6 ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ವಿಚ್ಛೇದನ ದೊರಕಿದರೂ ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಪೀಲ್‌ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಎಷ್ಟೋ ಪ್ರಕರಣಗಳು 10-15 ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಕಟ್ಟೆ ಏರುತ್ತವೆ. ಆಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ವಿಚ್ಛೇದನದ ಕಾನೂನನ್ನು ಸರಳ ಹಾಗೂ ಸಹಜಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ಇರಲು ಇಷ್ಟಪಡದೇ ಇದ್ದರೆ ಅವರನ್ನು ದೇಶದ ಯಾವುದೇ ಶಕ್ತಿ ಕೂಡ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ಇರುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯ ಹೇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಸಂಬಂಧ ಬಲಪೂರ್ವಕವಾದುದಲ್ಲ. 1956ಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾನೂನು ಇರದೇ ಇದ್ದಾಗಲೂ ಕೂಡ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮಗೆ ಬೇಕೆಂದಾಗ ತವರಿಗೆ ಹೋಗಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಗಂಡ ಆಕೆಗೆ ಹೇಳದೇ ಕೇಳದೇ ಇನ್ನೊಬ್ಬಳ ಜೊತೆಗೆ ಮದುವೆ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದ.

1956ರಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಒಂದು ಆಪತ್ತಿನಂತೆ ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಾಗಿರುವ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಬದಲು ಅವರ ಜೀವನದ ಚೆಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿರುವ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲು ವರ್ಷಾನುವರ್ಷ ತಗುಲುತ್ತದೆ.

2011ರಲ್ಲಿ ಆದ ವಿಚ್ಛೇದನ ಹಾಗೂ ಎರಡನೇ ಮದುವೆಯ ಸಿಂಧುತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಈಚೆಗಷ್ಟೆ ಸುಪ್ರಿಂ ಕೋರ್ಟ್‌ 2018ರಲ್ಲಿ ನೀಡಿತು. ಹೊಸ ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಮದುವೆ ಕಾನೂನು ರೀತ್ಯ ಸರಿಯೋ ಅಲ್ಲವೋ ಎಂದು ಜಗಳಕ್ಕೆ ನಿಂತಿದ್ದರು. ಏಕೆಂದರೆ ಹಿಂದಿನ ವಿಚ್ಛೇದನದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಮೇಲಿನ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

ಪ್ರಶ್ನೆ ಅದಲ್ಲ. ಪ್ರಶ್ನೆ ಏನೆಂದರೆ, ವಿಚ್ಛೇದನದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಒತ್ತಾಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲು ಏಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ? ಪ್ರಕರಣ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಂದೆ ಬಂದರೆ ಪರಿಪೂರ್ಣ ವಿಚ್ಛೇದನ ಕೊಟ್ಟುಬಿಡಬೇಕು. ಒಂದು ಸಲ ತೀರ್ಪು ಬಂದ ಬಳಿಕ ಅಪೀಲ್‌ ಹಾಕಲು ಅವಕಾಶ ಇರಲೇಬಾರದು. ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು, ಖರ್ಚಿಗೆ ಮೊತ್ತ ಕೇಳಲು ಮಾತ್ರ ಅಪೀಲ್‌ ಹಾಕಲು ಅವಕಾಶ ಇರಬೇಕು.

ಗಂಡ ಮತ್ತು ಹೆಂಡತಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಇರಬೇಕು. ಮದುವೆಗೂ ಮುಂಚೆ ಅವರು ಸ್ನೇಹಿತರಂತೆ ಇದ್ದು ಆ ಬಳಿಕ ಸ್ನೇಹ ಕಡಿಮೆಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮದುವೆಯ ಬಳಿಕ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಇದರಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಿಗೆ ಅವಕಾಶವೇ ಇರಬಾರದು.

ವಿಚ್ಛೇದನ ಕೇಳಿದರೆ ಸಿಗುವಂತಿರಬೇಕು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇರಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶ ಇರಬಾರದು.

ಅಂದಹಾಗೆ, ಜೀವನಾಂಶದ ಬಾಬತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗಳಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೋದ ಬಳಿಕ ವಿಚ್ಛೇದನವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ವಿಷಯ ಮಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ 497ನೇ ಪೀನ್‌ ಕೋಡ್‌ನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಿ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಗೊಳಿಸಿತು. ವಿಚ್ಛೇದನದ ಬಾಬತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಹಾಗೆಯೇ ಆಗಬೇಕು.

ನಾವೇಕೆ ಸದಾ ಚಮತ್ಕಾರ ಬಯಸಬೇಕು?

ನಟ ಆಯುಷ್ಮಾನ್‌ ಖುರಾನಾರ `ಬಧಾಯಿ ಹೋ’ ಚಿತ್ರದ ಯಶಸ್ಸು ಅವರ ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರಗಳಾದ `ವಿಕ್ಕಿ ಡೋನರ್‌,’ `ಬರೇಲಿ ಕೀ ಬರ್ಫಿ’ಗಿಂತಲೂ ವಿಭಿನ್ನ, ಆದರೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡಿದೆ. ಜಾಹೀರಾತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಅಮಿತ್‌ ಶರ್ಮ ಈ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವವನ್ನೇ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಸಂಕೀರ್ಣ ವಿಷಯವಾದರೂ ಅವರು 100 ಕೋಟಿ ರೂ. ಬಿಸ್‌ನೆಸ್‌ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಅವರು ಹಿರಿಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಾಯಿಯಾಗಬೇಕೆನ್ನುವ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೊಸದೊಂದು ದಾರಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು.

ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆ ತರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆ ಮಹಿಳೆಗೆ ಯಾವುದೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಾದರೂ ಮಕ್ಕಳು ಆಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಮೊದಲನೇ ಮಗು 14-15ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಕೊನೆಯ ಮಗು 40-45ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಾಗುವುದು ಬಹಳ ಸೋಜಿಗದ ವಿಷಯವೇನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೇ ಮಗನಿಗೆ ಮಗು ಕೂಡ ಆಗಬಹುದಾದ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇತ್ತು. ಈಗ 30ರ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಮದುವೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆಯ ವಿಧಾನಗಳು ಕೂಡ ಸುಲಭವಾಗಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ತಡವಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವ ಮಗುವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಕುತೂಹಲ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. `ಬಧಾಯಿ ಹೋ’ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಕುಟುಂಬಗಳ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳಾಭಾವ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು, ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯವರ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪನ್ನೂ ಇದು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಮಿತ್‌ ಶರ್ಮ ತಾವು ಬಾಲ್ಯ ಕಳೆದ ದೆಹಲಿಯ ಜಂಗ್‌ಪುರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ, ಇದರ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕತೆ ಕಡಿಮೆ, ವಾಸ್ತವಿಕತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಇಂತಹ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ, ಯಾವುದೇ ಅಬ್ಬರದ ಪ್ರಚಾರವಿಲ್ಲದೆ ಓಡುತ್ತವೆ.

ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಥೆಗಳದ್ದೇ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ. ಹೀಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಿತ್ರದಲ್ಲೂ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸೆಟ್‌ಗಳು, ಸೂಪರ್‌ ಹೀರೋಗಳ ಸೂಪರ್‌ ಸಾಹಸ, ಮೇಕಪ್‌ನಿಂದ ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡ ಹೀರೋಯಿನ್‌ಗಳಿರುತ್ತಾರೆ. ನಾವು `ರಾಮಲೀಲಾ’ಗೆ ಅಡಿಕ್ಟ್ ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಕಾಡಿನಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಸೀತೆ ಚಿನ್ನದ ಮುಕುಟ ಧರಿಸಿ ಸುತ್ತಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ನಮಗೆ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿ ಹೋಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. `ಬಧಾಯಿ ಹೋ’ದಂತಹ ಚಿತ್ರಗಳ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ದರ್ಶನ ನಮಗೆ ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.

ವಾಸ್ತವ ಸಂಗತಿಯೇನಂದರೆ, ನಾವು ವಾಸ್ತವಿಕ ವಿಷಯಗಳಿಂದ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಮಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಚಮತ್ಕಾರೀ ವಿಷಯಗಳೇ ಬೇಕು. ರಾಮಮಂದಿರ ಹಾಗೂ ಸರ್ದಾರ್‌ ಪಟೇಲ್‌ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆ ನಾವು ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವುದು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಸಂತೋಷಸಂಭ್ರಮ ಪಸರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭ್ರಮೆಯಿಂದ. ನಮ್ಮ ಪೂಜಾರಿ ಪುರೋಹಿತರು ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ನಮ್ಮ ತಲೆಗೆ ತುಂಬುತ್ತಾರೆ. `ಬಧಾಯಿ ಹೋ,’ `ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವಿಂಗ್ಲಿಷ್‌’ನಂತಹ ಸಿನಿಮಾಗಳು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುವುದು ದೈನಂದಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡುವ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದೂ ಕೂಡ ಅವರು ವಾಸಿಸುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ.

ಜೀವನ ಬಲು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಮತ್ತು ಕಠೋರ. ಅದನ್ನು ಅರಿಯುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಅದು ಮಂತ್ರ ತಂತ್ರಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಜೀವನ, ಅವರ ಸುಖದುಃಖ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವವರು ನಮಗೆ ಬೇಕೇ ಹೊರತು, ಭಜನೆ ಮಾಡುವವರು ಹಾಗೂ ರಾಮರಾವಣರ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿಸುವವರು ಬೇಡ.

ಪಾಕೆಟ್‌ ಮನಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೊದಲ ಪಾಠ

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಫೀಸುಗಳಲ್ಲಿ ವೇತನ ತಾರತಮ್ಯ ಹಾಗೂ `ಗ್ಲಾಸ್‌ ಸೀಲಿಂಗ್‌’ನ ಬಗ್ಗೆ ದೂರುಗಳು ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಈ ದೂರು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾಗೇ ಇದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮಹಿಳೆ ಹಾಗೂ ಪುರುಷರಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪುರುಷರಿಗಿಂತ ಶೇ.20 ರಿಂದ ಶೇ.40ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಬಡ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಅವಕಾಶಗಳು ಕೂಡ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇದೆಲ್ಲದರ ತಪ್ಪನ್ನು ಆಫೀಸುಗಳ ಪುರುಷ ಪ್ರಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೇರುವುದು ಸಮಂಜಸವಲ್ಲ. ಒಂದು ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ತಾಯಿಯ ಇಚ್ಛೆಗನುಗುಣವಾಗಿ ಈ ಭೇದಭಾವ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ. ಹುಡುಗರಿಗೆ ವಾರಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ 13 ಡಾಲರ್‌ ಪಾಕೆಟ್‌ಮನಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ದೊರೆಯುವ ಮೊತ್ತ 6 ಡಾಲರ್‌. ಹುಡುಗಿಯರು ಈ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಕಡಿಮೆ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿಯೇ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ಜೀವನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ಈ ಭೇದಭಾವವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಭೇದಭಾವ ಮನೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಹೊರಗಡೆ ಹೋಗುವ, ಬರುವ ಸಮಯದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧ ತಮ್ಮ ವಾಹನ ತಾವೇ ಖರೀದಿಸು, ಹೊರಗೆ ಸುತ್ತಾಡು, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಖರೀದಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ನಿರ್ಬಂಧ ಹೇರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹುಡುಗಿಯರ ಮೇಲೆ ಈ ನಿರ್ಬಂಧ ಹೇರುವವರು ಬೇರಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಸ್ವತಃ ಅವರ ತಾಯಿಯೇ! ಏಕೆಂದರೆ ಆಕೆ ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ಇದೆಲ್ಲವನ್ನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಕಲಿತಿರುತ್ತಾಳೆ. ಈ ಪರಂಪರೆ ಬದಲಿಸುವ ಇಚ್ಛೆಯಾಗಲಿ, ಸಾಹಸವಾಗಲಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

ಮನೆಯ ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಕೆಟ್‌ಮನಿ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಸಂಗತಿಯೇನಲ್ಲ. ಆದರೆ ಆ ಭೇದಭಾವ ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರುತ್ತದೆ. ಅವರು ಅಷ್ಟು ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿಯೇ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಇದರ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮ ಕೂಡ ಆಗಿಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಆದರಗೌರವ ದೊರೆಯದೇ ಇದ್ದಾಗ ಅವರ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೌಶಲ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಎಂದು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಭೇದಭಾವ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹಳಷ್ಟು ನೆರವಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ.

ಪಾಕೆಟ್‌ಮನಿ ಸಮಾನವಾಗಿ ದೊರೆಯಬೇಕು. ತಂದೆ ತಾಯಿಗಳು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಹಾಗೂ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಖರ್ಚಿನ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು. ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಉಳಿತಾಯದ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ರೂಢಿಸಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ ಉಳಿತಾಯವೇ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಮುಖ್ಯ. ಪಾಕೆಟ್‌ಮನಿ ಹಣ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವ ಮೊದಲ ಪಾಠವಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಭೇದಭಾವ ಮಾಡದೇ ಇರುವುದು ಕುಟುಂಬದವರ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಳ್ಳೆಯದು.